Paylaş twittle
Anayasa Mahkemesi'nin 6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun 10
Anayasa Mahkemesi'nin 6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun 10. maddesinin 1. fıkrasına ilişkin kararı 26.11.2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı.
Anayasa Mahkemesi 6245 Sayılı Harcırah Kanunu'nun 10. maddesinin 1. bendine, 4969 sayılı yasa ile eklenen "kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere" ibaresini anayasanın 2 ve 10. maddelerine aykırı olduğu gerekçesi ile iptal etti.
Anayasa Mahkemesi kararı Resmi Gazetede yayımlanmadan önce; ilgili kanunun 10. maddesi; 27/04/2005 tarih ve 25798 sayılı R.G.de yayımlanan 5335 sayılı Kanunun 4. maddesi ile; "Zorunlu yer değiştirme, sınav, sağlık sebepleri ve eş durumu (bu madde uyarınca sürekli görev yolluğu almaya hak kazananların eşlerinin atamaları) dışında kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere;" şeklinde yeniden düzenlenmiştir. Bu bilgiler ışığında aşağıdaki değerlendirmeler yapılmıştır;
1- 12.08.2003 (yürürlük tarihi 22.07.2003) tarihinden önce harcırahlara ilişkin düzenlemeler bütçe kanunları ile yapılmıştır. Bütçe kanunlarında yapılan bu düzenlemeler; düzenlendikleri yıl itibariyle, o yıl içerisinde Anayasa Mahkemesince iptal edilmiştir. Bu itibarla 26.11.2005 tarihli Anayasa Mahkemesi kararının 12.08.2003(yürürlük tarihi 22.07.2003) tarihinden önce harcırah alamayanlar bakımından uygulanması söz konusu değildir.
2- 12.08.2003 (yürürlük tarihi 22.07.2003) tarihinden 27.04.2005 tarihine kadar ise; harcırahlara ilişkin düzenleme temel kanun olan 6245 sayılı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrası ile yapılmıştır. 26.11.2005 tarihli Anayasa Mahkemesi Kararı; 27.04.2005 tarihinden önce 6245 Sayılı Harcırah Kanunu'nun 10. maddesinin 1. bendine, 4969 sayılı yasa ile eklenen "kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere" ibaresinin iptaline ilişkindir.
Ancak bilindiği üzere; Anayasamızın 153. maddesi gereğince; anayasa mahkemesi kararları geriye yürümemektedir. Bu durumda söz konusu kararın ilgililer hakkında doğrudan bir sonuç doğurması hukuken mümkün gözükmemektedir. Ancak, bazı yargı kararlarında bu kuralın mutlak olarak uygulanamayacağı vurgulanmıştır.(Danıştay 1. Dairesi, 4/6/2003 tarihli görüşü ile, 61 yaş emeklilik düzenlemesinin iptali nedeniyle mağdur olup, dava açmayanların da, Anayasa Mahkemesi kararının yeni bir hukuksal durum yaratması nedeniyle, bu iptal kararından yararlanabileceklerini belirtmiştir.) Fakat bu kararların diğer yargı organlarını bağlamaması nedeniyle, iptal kararlarının geriye yürümezliği kuralı işletilerek davaların süreden reddi ihtimali bulunmaktadır.
-Kısaca; belirtilen tarihler arasında; hiç dava açmamış olanların; Anayasa mahkemesi kararının yeni bir durumu ihdas etmesi nedeniyle; önce kurumlarına müracaat ederek gelen cevaba göre idari yargı prosedürü çerçevesinde;idare mahkemesinde dava açma hakları bulunmaktadır. Bu davaların başarı şansı davanın usul(süre) yönünden mahkemece kabulüne bağlıdır.( Dava Dilekçesi Örneği I)
-Süresi içerinde dava açmış ve davası kesinleşmemiş olanlar hakkında ise; idare mahkemeleri iptal gerekçelerini göz önüne alarak lehe karar vereceklerdir. Bu durumda olanların Anayasa Mahkemesinin iptal kararını mahkeme dosyasına ibraz etmeleri yeterlidir.
-Dava açıp,davaları kesin olarak olumsuz sonuçlananlar ise; yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurabilirler.
3- 27.04.2005 tarihinden sonra ise; 6245 sayılı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrası 27/04/2005 tarih ve 25798 sayılı R.G.de yayımlanan 5335 sayılı Kanunun 4. maddesi ile; "Zorunlu yer değiştirme, sınav, sağlık sebepleri ve eş durumu (bu madde uyarınca sürekli görev yolluğu almaya hak kazananların eşlerinin atamaları) dışında kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere;" şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Anayasa Mahkemesi iptal kararının bu yeni düzenleme ile bir ilgisi bulunmamakla birlikte; Yüksek mahkemenin iptal hükmüne bakıldığında; iptal edilen hükmün anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olduğu gerekçesine yer verilmiştir. Anayasa Mahkemesi kararının gerekçeleri dikkate alındığında bu yeni düzenleme de Anayasaya aykırılık içermektedir.
Bu haliyle; 27.04.2005 tarihinden sonra; kendilerine harcırah ödenmeyenler ise; atama emirlerinin tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde kurumlarına yazılı müracaat ederek idari yargı prosedürü çerçevesinde; Anayasanın 2 ve 10. maddelerine aykırılık iddiası ile idare mahkemelerinde, dava açma hakkına sahiptirler.(Dilekçe örneği 2)
Dava açmış olanlar ise; söz konusu anayasa mahkemesi kararını dosyalarına ibraz ederek Anayasaya aykırılık iddiasında bulunabilirler.
Not: Konu hukuksal açıdan teknik detayları içermektedir bu nedenle; dava açmak isteyen üyelerin; dava açmadan önce; Sendika Genel Merkezlerimizin hukuk birimlerinden bilgi almaları gerekmektedir.
DİLEKÇE ÖRNEĞİ- I
NÖBETÇİ İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI'NA
DAVACI :Adı, soyadı, adres
DAVALI :................
KONUSU:Harcırah talebimi red eden; davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz idari işleminin iptal edilerek, yoksun kaldığım harcırahımın yasal faizi ile birlikte tarafıma ödenmesi talebinden ibarettir.
TEBLİĞ TARİHİ : ....../...../.../
I- DAVANIN İZAHI
...................... kurumunda.............. olarak görev yapmakta iken, ......................................... nedeniyle kendi talebim sonucu ............................ İli müdürlüğüne...kendi isteğim ile atandım. Halen ...............................'da ......................olarak görev yapmaktayım.
....../...../2005 tarihinde; kurumuma dilekçe vererek harcırah talebinde bulundum.Tarafıma verilen ....../...../2005 tarih ve ............ sayılı dava konusu yazıda; mülga olan fakat atama tarihim itibariyle yürürlükte bulunan; 6245 sayılı Harcırah Kanunun 10.maddesinin 22.07.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 4969 sayılı Kanunun 1. maddesinin (a) bendi ile değişik (1) numaralı bendi ile ; "Kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere ;yurt içinde veya dışındaki daimi bir vazifeye naklen tayin olunanlarla,yabancı memleketlerdeki memuriyet merkezi tebdil olunan veyahut bu yerlerden yurt içinde diğer bir daimi vazifeye tayin edilen memur ve hizmetlilere yeni vazife mahallerine kadar" şeklinde düzenlendiğini bu düzenleme nedeniyle, kendi isteği ile tayin olunanlara harcırah ödenemeyeceği belirtilerek harcırah talebim red edilmiştir.Tarafıma harcırah ödenmemesi işlemi hukuka aykırılık içermekte olup iptali gerekmektedir.
II - İPTAL SEBEPLERİ
1-6245 sayılı Harcırah Kanunun 10.maddesinin 22.07.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 4969 sayılı Kanunun 1. maddesinin (a) bendi ile değişik (1) numaralı bendinde ; "Kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere ;yurt içinde veya dışındaki daimi bir vazifeye naklen tayin olunanlarla,yabancı memleketlerdeki memuriyet merkezi tebdil olunan veyahut bu yerlerden yurt içinde diğer bir daimi vazifeye tayin edilen memur ve hizmetlilere yeni vazife mahallerine kadar",yolluk ödenmesi hükmü getirilmiştir.Bu hükümle; kendi isteği ile tayin olunanlara harcırah ödenmeyeceği sonucu ortaya çıkmaktadır ki; böylesi bir düzenleme; hukukun genel ilkelerine, yüksek mahkeme kararlarına aykırılık içermektedir.
Anayasa Mahkemesi;26.11.2005 tarihinde yayımlanan 2004/54E 2005/24 sayılı kararında "harcırahın, "kamu görevliliği" statüsünden doğan ve atama emri tebliğ edilince ödeme emri aranılmaksızın, saymanlıklarca derhal ödenmesi gereken, nakil işleminin gerekçesinden bağımsız olarak, kamu görevlisinin yer değiştirmesi sırasında doğan bir takım masraf ve giderlerin karşılanmasına yönelik, sosyal bir "özlük hakkı" niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır.
Bu nedenle; kamu görevliliği statüsü devam ettiği sürece; kamu görevlilerinin bu haktan mahrum bırakılmasından hukuken söz konusu edilemez Kendi yazılı talepleri üzerine istediği yere atanan kamu görevlileri ile re'sen atanan kamu görevlilerinin her iki grubunun da kamu hizmetini yerine getirmek için görev yapmaktadır, bu durumda; re'sen atanan kamu görevlilerine harcırah ödenirken, kendi yazılı talepleri üzerine istediği yere atanan kamu görevlilerine harcırah ödenmemesinin "kanun önünde eşitlik" ilkesiyle bağdaşmamaktadır. Böylesi bir uygulama; kamu hizmetinin etkinliğini olumsuz yönde etkileyecektir, bunun da, hem sosyal devlet anlayışıyla, hem de devletin çalışanların hayat seviyelerini yükseltmek, çalışmayı desteklemek ve çalışma barışını sağlamak yükümlülüğüne ters düşecektir."Gerekçesine yer vererek; hakkımda olumsuz işlem tesisine neden olan 6245 sayılı yasanın 10 maddesinin 1. fıkrasını iptal etmiştir.
2-Anayasa Mahkemesi kararının yeni bir durum yaratması nedeniyle özlük hakkı niteliğinde olan harcırahımın ödenmemesine ilişkin işleminin iptaline ve hak ettiğim yolluğun yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemi ile; iş bu davanın açılması zorunluluğu hasıl olmuştur.
3-Anayasa'nın 153/3. fıkrası uyarınca kanun, kanun hükmünde kararname,TBMM iç tüzüğü ya da bunların hükümlerinin, iptal karalarının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkacağı,gereken hallerde Anayasa Mahkemesinin iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca karalaştırılabileceği beşinci fıkrada ise iptal karalarının geriye yürümeyeceği hükmüne bağlanmış ise de bu kuralın kazanılmış hakların korunmasına yönelik olduğu,Anayasa Mahkemesi tarafından bir kanunun veya kanun hükmünde kararnamenin tümünü veya belirli hükümlerinin Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edildiğinin bilinmesi karşısında,aynı konuya ilişkin olarak görülen davaların,Anayasa'ya aykırılığı saptanmış bulunan kurallara göre görüşülüp çözümlenmesinin Anayasa'nın Üstünlüğü ve Hukuk Devleti ilkelerine aykırı olacağı , mahkeme kararı ile tespit edilmiştir.
HUKUKSAL NEDENLER: İYUK, Anayasa Mahkemesi kararları, Harcırah kanunu ve diğer yasal mevzuat
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklanan ve mahkemenizce de re'sen göz önüne alınacak sebeplerle;
Harcırah talebimi red eden; davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz işleminin iptal edilmesine harcırahımın yasal faizi ile birlikte tarafıma ödenmesine,
-Yargılama giderlerinin davalı idareye yükletilmesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.
Davacı:
EKLER:
1)...tarihli... sayılı.....idareye başvuru dilekçem
2)Davalı kurumun red cevabını içerir yazı
3-Anayasa Mahkemesinin 04.05.2005 tarih ve 2004/54E 2005/24 Sayılı kararı
DİLEKÇE ÖRNEĞİ- 2
........... (NÖBETÇİ) İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI'NA
DAVACI :Adı, soyadı, adres
DAVALI :................
KONUSU:Harcırah talebimi red eden; davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz işleminin işlemin dayanağı olan 6245 sayılı yasanın 10 .maddesinin 1.fıkrasının Anayasanın 152. maddesi uyarınca Anayasaya aykırılık yönünden incelenmesi için Anayasa mahkemesine gönderilmesi ve davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz işleminin iptal edilerek, yoksun kaldığım harcırahımın yasal faizi ile birlikte tarafıma ödenmesi talebinden ibarettir.
TEBLİĞ TARİHİ : ....../...../200.
I- DAVANIN İZAHI
...................... kurumunda.............. olarak görev yapmakta iken, ......................................... nedeniyle kendi talebim sonucu ............................ İli müdürlüğüne..../.../../ tarihinde kendi isteğim ile atandım. Halen ...............................'da ......................olarak görev yapmaktayım.
....../...../2005 tarihinde; kurumuma dilekçe vererek harcırah talebinde bulundum.Tarafıma verilen ....../...../2005 tarih ve ............ sayılı dava konusu yazıda; 6245 sayılı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrasının; 27/04/2005 tarih ve 25798 sayılı R.G.de yayımlanan 5335 sayılı Kanunun 4. maddesi ile; "Zorunlu yer değiştirme, sınav, sağlık sebepleri ve eş durumu (bu madde uyarınca sürekli görev yolluğu almaya hak kazananların eşlerinin atamaları) dışında kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere;" şeklinde düzenlendiğini bu düzenleme nedeniyle, kendi isteği ile tayin olunanlara harcırah ödenemeyeceği belirtililerek harcırah talebim red edilmiştir.Tarafıma harcırah ödenmemesi işlemi hukuka aykırılık içermekte olup iptali gerekmektedir.
II - İPTAL SEBEPLERİ
27.04.2005 tarih, 25798 sayılı Resmi gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren ; 5335 sayılı Bazı kanun ve kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun' un 4/a maddesi ile 6245 sayılı Harcırah Kanunun 10/1 inci maddesi değiştirilerek; "Zorunlu yer değiştirme, sınav, sağlık sebepleri ve eş durumu(bu madde uyarınca sürekli görev yolluğu almaya hak kazananların eşlerinin atamaları) dışında kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere" şeklinde yeniden düzenlenmiş ve 27 04.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu hükümle;kanunda belirtilen istisnalar dışında;kendi isteği ile tayin olunanlara harcırah ödenmeyeceği sonucu ortaya çıkmaktadır ki; böylesi bir düzenleme; hukukun genel ilkelerine, yüksek mahkeme kararlarına aykırılık içermektedir. Şöyle ki;
6245 sayılı yasa bütün olarak ele alındığında; harcırahın, "kamu görevliliği" statüsünden doğan ve atama emri tebliğ edilince ödeme emri aranılmaksızın, saymanlıklarca derhal ödenmesi gereken, nakil işleminin gerekçesinden bağımsız olarak, kamu görevlisinin yer değiştirmesi sırasında doğan bir takım masraf ve giderlerin karşılanmasına yönelik, sosyal bir "özlük hakkı" niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır.
Bu nedenle; kamu görevliliği statüsü devam ettiği sürece; kamu görevlilerinin bu haktan mahrum bırakılmasından hukuken söz konusu edilemez Kendi yazılı talepleri üzerine istediği yere atanan kamu görevlileri ile re'sen atanan kamu görevlilerinin her iki grubunun da kamu hizmetini yerine getirmek için görev yapmaktadır, bu durumda; re'sen atanan kamu görevlilerine harcırah ödenirken, kendi yazılı talepleri üzerine istediği yere atanan kamu görevlilerine harcırah ödenmemesinin "kanun önünde eşitlik" ilkesiyle bağdaşmamaktadır. Böylesi bir uygulama; kamu hizmetinin etkinliğini olumsuz yönde etkileyecektir, bunun da, hem sosyal devlet anlayışıyla, hem de devletin çalışanların hayat seviyelerini yükseltmek, çalışmayı desteklemek ve çalışma barışını sağlamak yükümlülüğüne ters düşecektir.
Nitekim; Yukarıda belirtilen gerekçelerle; Anayasa Mahkemesi; 2004/54 E ve 2005/24 K ve 04.05.2005 tarihli kararı ile; Anayasa Mahkemesi kararının Resmi Gazetede yayımından önce yürürlükten kaldırılmış olan, 6245 sayılı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrasını Anayasamızın 2 ve 10. maddelerine aykırı bularak iptal etmiştir.
III- AYASAYA AYKIRILIK İDDAMIZ VE ANAYASA MAHKEMESİNE GİDİLMESİ TALEBİ
5335 sayılı yasa ile düzenlenen harcırah kanunun 10/1 maddesi; memurların atama sebebine göre harcırah alabilme imkanını sınırladığı için kanun önünde eşitliği düzenleyen Anayasamızın 10. maddesine ve sosyal devlet ilkesini düzenleyen 2. maddesine açıkça aykırılık içermektedir.Bu nedenle; mahkemenizden bu hükmün iptali için Anayasa mahkemesine gidilmesini talep ediyoruz.
HUKUKSAL NEDENLER: İYUK, Anayasa Mahkemesi kararları, Harcırah kanunu ve diğer yasal mevzuat
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklanan ve mahkemenizce de re'sen göz önüne alınacak sebeplerle;Öncelikli olarak; Anayasaya aykırılık iddiamızın kabul edilerek kanun maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesine gidilmesine,
Harcırah talebimi red eden; davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz işleminin iptal edilmesine harcırahımın yasal faizi ile birlikte tarafıma ödenmesine,
-Yargılama giderlerinin davalı idareye yükletilmesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.
Davacı:
EKLER:
1- ..i atandığıma dair kurum yazısı
2-...tarihli... sayılı.....idareye başvuru dilekçem
3-Davalı kurumun red cevabını içerir yazı
4-Anayasa Mahkemesinin 04.05.2005 tarih ve 2004/54E 2005/24 Sayılı kararı
